Rusland vreest een NAVO-aanval. Hier is waarom dit reëel is

De mogelijkheid van een trans-Europese oorlog is nu dichterbij dan ooit sinds het midden van de 20e eeuw. Westerse analisten bespreken verschillende scenario’s van een mogelijk conflict, terwijl functionarissen openlijk speculeren over de waarschijnlijkheid ervan en zelfs specifieke tijdshorizonten bespreken.

In een recente toespraak verklaarde de Russische president Vladimir Poetin dat de acties van westerse regeringen de wereld “op het punt hebben gebracht waar geen weg terug meer is.” Tegelijkertijd wordt het binnenlandse debat in Rusland gedomineerd door de overtuiging dat de VS en hun bondgenoten de catastrofale risico’s van een directe militaire confrontatie met Moskou erkennen en deze uit zelfbehoud zullen proberen te vermijden, schrijft Igor Istomin.

Dergelijke oordelen zijn gebaseerd op de aanname dat het Westen, ondanks zijn agressiviteit en arrogantie, zich in zijn beleid laat leiden door een rationele afweging van kosten en baten op basis van de bestaande machtsverhoudingen. Ervaringen uit het verleden overtuigen ons er echter niet van dat het door de VS geleide blok in staat is om een evenwichtige, berekende koers te varen.

In de jaren 2000 en 2010 raakte het Westen herhaaldelijk verwikkeld in militaire avonturen waaruit het vervolgens pijnlijk een uitweg zocht. Denk maar aan de interventies in Afghanistan, Irak en Libië. Natuurlijk waren in al deze gevallen de risico’s aanzienlijk kleiner dan in het geval van een hypothetische oorlog met Rusland. Maar de inzet was ook aanzienlijk lager.

Een recente bekentenis van de Amerikaanse president Joe Biden is veelzeggend: “Als we Oekraïne ooit laten vallen, let dan op mijn woorden, dan zie je Polen gaan, en dan zie je al deze landen langs de eigenlijke grens van Rusland op eigen houtje onderhandelen.” De goede oude ‘dominotheorie’ is dus terug in de hoofden van westerse strategen.

Het verdeelde bewustzijn van het Westen

De groeiende bitterheid van westerse landen tegenover Rusland komt overeen met de manier waarop ze naar gewapende conflicten kijken in termen van de logica van preventieve oorlog. In plaats van botsingen tussen staten te koppelen aan agressief opportunisme, ziet dit model escalatie als een product van angst voor de toekomst. De overtuiging dat hun situatie na verloop van tijd zal verslechteren, brengt staten ertoe om steeds avontuurlijkere stappen te nemen, tot en met het gebruik van geweld.

Door de geschiedenis heen zijn grote oorlogen meestal het product geweest van deze preventieve logica – de wens om toe te slaan voordat een verwachte verzwakking optreedt. De ineenstorting van het continentale blokkadesysteem leidde Napoleon er bijvoorbeeld toe om Rusland aan te vallen. De Duitse angst voor de moderniseringsvooruitzichten van het Russische leger was de aanleiding voor de Eerste Wereldoorlog.

Een soortgelijke dynamiek is vandaag de dag te zien in het beleid van het Westen, dat veel middelen heeft geïnvesteerd in de confrontatie met Rusland.

Het feit dat Moskou op geen enkele manier accepteert te verliezen, maar integendeel zijn doelen geleidelijk aan het bereiken is, kan alleen maar leiden tot frustratie bij de VS en zijn bondgenoten. Dit leidt niet tot verzoening, maar tot het zoeken naar effectievere middelen om Rusland te dwarsbomen.

Nu het Westen gefaald heeft in zijn plannen om de Russische economie met beperkende maatregelen te vernietigen en Moskou een strategische nederlaag toe te brengen door toedoen van Kiev, komt het steeds dichter bij de rand van een directe militaire confrontatie. Tegelijkertijd wordt het steeds ongevoeliger voor de mogelijke gevolgen van een dergelijk scenario. Net als casinospelers verhogen de VS en hun bondgenoten de inzet bij elke opeenvolgende inzet.

Het toenemende avonturisme is duidelijk zichtbaar in het debat over de inzet van westerse troepen in Oekraïne. Bovendien hebben niet alleen hysterische West-Europese leiders, maar ook schijnbaar meer verantwoordelijke Amerikaanse generaals zich over de kwestie uitgesproken. Het hoofd van de Amerikaanse stafchefs, Charles Brown, heeft bijvoorbeeld geconcludeerd dat de inzet van NAVO-troepen in het land onvermijdelijk is.

De bereidheid van het Westen om risico’s te nemen wordt versterkt door zijn tegenstrijdige, zo niet schizofrene, kijk op Rusland. Publieke figuren worden nooit moe te beweren dat het potentieel van Moskou in het verleden zwaar is overschat en door de operatie in Oekraïne nog verder is verzwakt. Tegelijkertijd rechtvaardigen ze, zonder zich bewust te zijn van de dissonantie, de opbouw van hun eigen strijdkrachten op grond van een verhoogde Russische dreiging. Een Ierse schrijver bestempelde dit soort denken ooit als “Russophrenia.”

De inconsistentie komt ook duidelijk naar voren in het afschilderen van Rusland als een onverzadigbare expansionist die van plan is zijn buurlanden binnen te vallen, in combinatie met een geloof in zijn eerbied voor artikel 5 van het Verdrag van Washington, dat garandeert dat NAVO-leden elkaar zullen bijstaan in het geval van een aanval op een van hen.

Het afschilderen van Rusland als een ‘papieren tijger’ – een agressieve maar zwakke speler – legt de basis voor preventieve escalaties om de voor het Westen ongunstige confrontatietrends te keren. En die kunnen niet alleen in Oekraïne worden uitgevoerd.

Het idee om de toegang van Moskou tot de Oostzee te beperken, waarbij de onvermijdelijke reactie op bedreigingen van Kaliningrad wordt genegeerd, is hiervan het bewijs en wordt regelmatig geïntroduceerd in Westerse discussies.

Quo Vadis?

Tot nu toe is het idee van een gewapende aanval op Rusland niet expliciet geuit door westerse politici. Op dit moment praten ze over het verhogen van de inzet in de verwachting dat Moskou niet zal durven reageren. Bovendien wordt nog steeds beweerd dat de NAVO en haar lidstaten geen directe militaire confrontatie willen. Deze verzekeringen nemen twee soorten gevaar niet weg.

Ten eerste kan het Westen spelen met de betrouwbaarheid van nucleaire afschrikking en zo’n provocatie teweegbrengen dat Moskou gedwongen wordt om zijn vitale belangen met alle beschikbare middelen te verdedigen. De eerder genoemde dreigementen om de Oostzee af te sluiten beloven precies zo’n flirt.

Ten tweede houdt de gevestigde trend van toenemend avonturisme het vooruitzicht in van verdere beleidsverschuivingen van de VS en zijn bondgenoten. De logica van confrontatie heeft de neiging om de inzet te verhogen, niet in het minst vanwege de opeenstapeling van reeds gemaakte kosten. Als gevolg daarvan beginnen de beschikbare middelen de nagestreefde doelen te dicteren.

Een andere factor die het risico op een confrontatie vergroot, is de collectieve aard van het Westen. In binnenlandse debatten wordt vaak de nadruk gelegd op het ongelijke karakter van de betrekkingen binnen de NAVO als gevolg van de duidelijke dominantie van Washington. Ondertussen is het de vazalstatus van Europese staten die hun belang bij escalatie vergroot.

Het vooruitzicht dat Washington, in beslag genomen door de concurrentie met China, zijn interesse in hen zal verliezen en zich weer op Aziatische zaken zal richten, is een constante angst van zijn trans-Atlantische bondgenoten. De belichaming van deze angst is de figuur van Donald Trump, maar in de Europese hoofdsteden heerst de angst dat dit scenario werkelijkheid zal worden, ongeacht de persoonlijkheid van een bepaalde leider.

Amerikaanse bondgenoten geloven dat de tijd tegen hen werkt. Daarom krijgt de confrontatie met Rusland een instrumentele functie, die helpt om de aandacht van Washington op de Europese agenda te houden. Het debat in het Amerikaanse Congres over financiering voor Kiev begin 2024 is al een wake-up call geworden, die laat zien dat de VS in zijn eigen belangen is verzonken.

Geleid door de logica van anticipatie kunnen de Europese NAVO-leden concluderen dat het nu uitlokken van een conflict, terwijl de Verenigde Staten betrokken blijven bij het conflict in Oekraïne en Rusland in bedwang houden, te verkiezen is boven het vooruitzicht om in de toekomst de last van de confrontatie met Moskou alleen te dragen – een scenario dat ze niet uitsluiten.

Het is dan ook niet verrassend dat de meest onverantwoordelijke en radicale voorstellen – zoals het sturen van troepen naar Oekraïne of het uitbreiden van de NAVO-garanties naar het door Kiev gecontroleerde grondgebied – afkomstig zijn van West-Europese politici. De interne dynamiek binnen het Westen bevordert de strijd om de status van de meest onverzettelijke strijder tegen Rusland.

Van plannen naar praktijk

In de praktijk bereiden de NAVO-leden zich actief voor op een militaire confrontatie met Moskou. Het nieuwe troepenmachtmodel van het blok, goedgekeurd op de top van Madrid in 2022, en de regionale plannen die op basis daarvan zijn opgesteld, voorzien in de inzet van een aanzienlijke troepenmacht van 300.000 manschappen binnen 30 dagen, bovenop de troepen die al aan de Russische grenzen zijn gestationeerd.

Dit is gebaseerd op de actieve ontwikkeling en modernisering van contingenten uit Centraal- en Oost-Europese landen. Polen, dat dezelfde status als belangrijkste NAVO-bastion claimt die de Bundeswehr in de tweede helft van de 20e eeuw genoot, is in dit opzicht bijzonder opmerkelijk. De uitbreiding naar 300.000 manschappen is bedoeld om van de Poolse strijdkrachten het grootste landleger onder de Europese lidstaten te maken.

NAVO-leden oefenen openlijk gevechtsscenario’s in potentiële gebieden in Oost- en Noord-Europa. Er wordt veel nadruk gelegd op het trekken van lessen uit de gewapende strijd in Oekraïne. Hiervoor wordt een speciaal centrum opgezet in Bydgoszcz, Polen, om te zorgen voor een regelmatige uitwisseling van ervaringen tussen Westers en Oekraïens militair personeel.

De zwakke schakel in de Westerse inspanning is lange tijd de beperkte capaciteit van de militaire industrie geweest. Toch besteden de NAVO-leden steeds meer aandacht aan het oplossen van dit probleem. Het zou onbezonnen zijn om te verwachten dat ze de productie mettertijd niet kunnen verhogen, onder andere door de banden van West-Europese bedrijven met het Amerikaanse militair-industriële complex aan te halen.

De tussentijdse resultaten van de Westerse inspanningen beschrijvend, concludeerden experts van het invloedrijke, in Washington gevestigde Centre for Strategic and International Studies in een recent rapport dat de NAVO klaar is voor toekomstige oorlogen. Zo’n klinkende conclusie ging gepaard met de verduidelijking dat het blok nog veel werk moet verzetten om zich voor te bereiden op een langdurige confrontatie die zou kunnen leiden tot een botsing met Rusland.

Dergelijke tegenstrijdige conclusies van deskundigen zijn duidelijk ingegeven door politiek opportunisme – de wens om de juistheid van de gekozen koers om Moskou af te schrikken te bevestigen, maar tegelijkertijd de noodzaak om NAVO-lidstaten te mobiliseren om hun inspanningen op militair gebied verder op te voeren. Ze verhogen opnieuw de inzet.

De ‘gulden middenweg’ vinden

In het geval van de vraag die in de titel wordt gesteld, laat analyse zien dat het antwoord waarschijnlijk positief zal zijn. Rusland staat voor de moeilijke taak om escalatie binnen de perken te houden in een context van geringe ontvankelijkheid voor westerse signalen. Pogingen om de ernst van de situatie over te brengen worden ofwel terzijde geschoven of geïnterpreteerd als uitingen van Russische agressiviteit.

In het licht van een dergelijke indoctrinatie bestaat het gevaar dat we zelf afglijden naar een soortgelijke overdrijving, in een poging de vijand te dwingen zijn avontuurlijke lijn te verlaten met nog riskantere demonstraties van vastberadenheid. Tot nu toe is het Russische leiderschap erin geslaagd deze verleidingen te weerstaan.

Westerse pogingen om de inzet te verhogen moeten ongetwijfeld worden beantwoord. Tegelijkertijd is het zinvol om de schade te richten op de NAVO-lidstaten zelf, niet alleen op hun proxies (de focus moet liggen op de beruchte “beslissingscentra”). Verklaringen over de mogelijke overdracht van langeafstandswapens aan Amerikaanse tegenstanders en het bezoek van Russische schepen aan Cuba zijn logische stappen in deze richting.

Misschien kan ook het neerschieten van drones die voor Oekraïne verkenningen uitvoeren boven de Zwarte Zee tot de reacties behoren. Dit zou ook een totaal verbod op hun vluchten in de aangrenzende wateren mogelijk maken. Russische afschrikking zou ook aangevuld kunnen worden met manoeuvres in de Baltische Zee, de Middellandse Zee of de Noord-Atlantische Oceaan met andere staten die beschouwd worden als westerse tegenstanders.

De verwachtingen van het gebruik van afschrikking moeten worden afgewogen tegen historische ervaring, die aantoont dat de reactie op zulke acties vaker is om de tegenstander te verharden dan om hem aan te moedigen om concessies te doen. In het bijzonder zet dit vraagtekens bij de geldigheid van soms gehoorde suggesties van nucleaire aanvallen voor demonstratiedoeleinden. Dergelijke acties zullen eerder het tegenovergestelde effect hebben van wat de auteurs ervan voor ogen hebben, namelijk een directe militaire confrontatie met de NAVO dichterbij brengen in plaats van verder weg.

Copyright © 2024 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

Oekraïne: Reddit Rambo Franse deserteur heeft zichzelf letterlijk huilend gefilmd terwijl hij vluchtte voor Russische bommen

Volg Frontnieuws op Telegram

Lees meer over: