De Verenigde Eunuchen van Europa

Eind oktober werd de voorzitter van het EU-parlement Roberta Metsola door een journalist gevraagd of de EU de toetredingsonderhandelingen met Oekraïne en Moldavië formeel zou openen nadat deze landen in 2022 de status van kandidaat-lidstaat hadden gekregen, schrijft Laura Ruggeri.

“Als een land naar Europa kijkt, moet Europa zijn deuren wijd opengooien. Uitbreiding is altijd het sterkste geopolitieke instrument van de Europese Unie geweest.”

Hoewel Metsola eenvoudigweg uitspraken van het hoofd van de Europese Commissie Ursula Von der Leyen en van de voorzitter van de Europese Raad Charles Michel heeft geherformuleerd, biedt haar woordkeuze een uitstekend inzicht in de ideologische grondslagen van het EU-expansiedrang.

Metsola haalt Europa en de Europese Unie door elkaar, maar dit is niet zomaar een verspreking, Brussel heeft een lange traditie in de veronderstelling dat de EU gelijk staat aan Europa en dat landen die buiten haar grenzen liggen niet echt Europees zijn, anders zouden ze niet ‘naar Europa kijken’. Europeaan worden is ‘beschaafd’ worden omdat mensen buiten de ’tuin van Europa’ in een ‘jungle’ leven, tenminste volgens Josep Borrell, hoofd buitenlandse zaken van de EU. De EU, die wordt opgevoerd als de belichaming van superieure waarden, heeft de morele plicht om haar deuren te openen en die ongelukkige landen toe te laten die op dit moment zijn buitengesloten van deze tuin der heerlijkheden, om ze zo te redden van een niet nader gespecificeerd gevaar. Eigenlijk een variatie op het koloniale thema van de blanke verlosser. Vervolgens komt Metsola met het doorslaggevende argument voor uitbreiding: wel, duh, het is een geopolitiek instrument om de EU sterker te maken.

Of de uitbreiding het blok sterker zou maken, zoals de voorstanders beweren, of juist de implosie ervan zou versnellen, daarover zijn de meningen al twee decennia verdeeld. Metsola vergeet gemakshalve te vermelden dat zonder unanieme instemming toetredingsonderhandelingen niet eens van start kunnen gaan, maar Eurocraten laten feiten natuurlijk niet in de weg staan van een goed narratief.

De metaforen die Metsola (de deur) en Borrell (tuin/jungle) gebruiken, versterken de ruimtelijke dichotomie binnen/buiten die cultureel de tegenstelling tussen positieve en negatieve waarden, beschaving en barbarij weerspiegelt. Zonder een ‘chaotische’ externe sfeer, feitelijk of ingebeeld, zou de interne structuur niet ordelijk lijken, eigenlijk helemaal niet: figuur en achtergrond zouden in een continuüm opgaan. Het bestaan van een gevaarlijke jungle, bewoond door barbaren, is essentieel om de illusie van orde en beschaafdheid binnenin in stand te houden. Het probleem is dat bij elke uitbreidingsronde de entropie van het systeem toeneemt. De geschiedenis heeft aangetoond dat wanneer imperiale expansie wordt geprobeerd zonder de noodzakelijke voorwaarden – een voldoende sterk leger en een economie die in staat is om het te onderhouden, een effectief leiderschap, een ideologie die het verlangen naar imperium stimuleert en gezonde institutionele banden tussen de kern en de periferie – het resultaat onvermijdelijk overreach, mislukking en nederlaag is. Maar vraag onze eunuchen niet naar imperia, vooral niet naar het overbelaste imperium dat ze dienen. Ze geloven hun eigen propaganda en zetten zich in voor “het beschermen, bevorderen en uitdragen van Europese waarden, het verdedigen van democratie en mensenrechten in het belang van het algemeen, openbaar belang. Het bevorderen van stabiliteit en welvaart in de wereld, het beschermen van een op regels gebaseerde wereldorde, is een basisvoorwaarde voor de bescherming van de waarden van de Unie.” Als het gaat om uitspraken van de EU is parodie overbodig, het origineel bereikt hetzelfde komische effect.

Of verdere uitbreiding goed of slecht is voor de EU is het moderne equivalent geworden van de oude Byzantijnse discussie over het geslacht van engelen, en hoewel er geen overeenstemming kan worden bereikt, is het proces grotendeels tot stilstand gekomen na de toetreding van de grootste golf nieuwe leden in 2004 en Kroatië in 2013. Waarom stond het de afgelopen twee jaar dan boven aan de agenda van zoveel Eurocraten? Voornamelijk omdat voorstanders van uitbreiding hoopten dat ze konden profiteren van de eenheid die de EU verzamelde ten aanzien van het conflict in Oekraïne om een proxy imperialistisch project door te drukken, gevoed door het magische denken van Washington. De hoeksteen van dit project was de volledige inname van Oekraïne, waarvan het door de NAVO getrainde leger een beslissende slag had moeten toebrengen aan Rusland. Zoals we weten gaan de dingen niet helemaal volgens plan en die eensgezindheid lijkt nu net zo precair als de toekomst van Oekraïne.

Oekraïne was jarenlang de status van kandidaat-lidstaat van de EU beloofd en kreeg die uiteindelijk in ruil voor een bloedoffer. Het land komt duidelijk niet in aanmerking voor het lidmaatschap en het vooruitzicht om binnen afzienbare tijd in een overvolle wachtkamer te zitten met andere kandidaten is niet bepaald de moeite waard om voor te sterven. Brussel moet eerst een aantrekkelijkere wortel vinden en er dan mee bengelen in een tijd waarin opiniepeilingen laten zien dat de steun voor Oekraïne tanende is.

Na het verdedigen van de Amerikaanse ‘op regels gebaseerde orde’ heeft de EU een zak vol schuldbekentenissen, een verzwakte economie en Borrells tuin der lusten gaat steeds meer lijken op het donkere paneel van het beroemde drieluik van Jeroen Bosch.

Je zou kunnen denken dat praten over uitbreiding van de EU terwijl het blok wordt geconfronteerd met grote crises die het tot op het bot testen, het toppunt van waanzin is. Sommige commentatoren hebben al parallellen getrokken tussen het leiderschap van de EU en Nero die aan het viooltje spelen was terwijl Rome in brand stond. Maar naar verluidt deed Nero nog iets anders dan viool spelen, hij gaf de christenen de schuld van de brand. Een vijand binnenin of een vijand buiten aanbieden, is een beproefde tactiek om onenigheid de kop in te drukken en de macht te consolideren. En dat is precies wat de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock probeerde op een recente conferentie in Berlijn gewijd aan de uitbreiding van de EU. Ze vertelde 17 ministers van Buitenlandse Zaken van de EU en kandidaat-lidstaten, waaronder Dmytro Kuleba uit Oekraïne, dat de EU moet uitbreiden om te voorkomen dat iedereen kwetsbaar wordt.

“Het Moskou van Poetin zal blijven proberen om niet alleen Oekraïne van ons te scheiden, maar ook Moldavië, Georgië en de Westelijke Balkan. Als deze landen permanent gedestabiliseerd kunnen worden door Rusland, dan maakt dat ons ook kwetsbaar. We kunnen ons niet langer grijze gebieden veroorloven in Europa”. Wat is er gebeurd met de beloften van economische groei, investeringen en toegang tot een rijke markt? Omdat ze in 2023 allemaal behoorlijk hol klinken, roept Baerbock de boeman op. Weg is alle pretentie dat de EU en de NAVO verschillende strategieën volgen.

Nu de deur van de NAVO voor Oekraïne is gesloten en Washington zijn aandacht heeft verlegd naar het Midden-Oosten en Azië-Pacific, is de last om Oekraïne te steunen “om Europa te verdedigen” bij de EU neergelegd.

Het afschilderen van Rusland als een bedreiging is lang door de VS gebruikt om de NAVO in leven te houden, maar de laatste jaren is het gebruikt om het buitenlands en defensiebeleid van de EU-lidstaten te verenigen. Washington bevorderde en faciliteerde een verticale consolidatie van de macht in de EU om een aantal van de politionele en straffuncties die haar wereldwijde kapitaalaccumulatie mogelijk maken en haar hegemonie ondersteunen, uit te besteden aan Brussel. Volgens de berekeningen van Washington zou het gemakkelijker zijn om met één collectieve vazal, de EU, om te gaan dan met verschillende ruziënde en concurrerende Europese vazallen. Deze strategie weerspiegelt de gebrekkige kennis die Washington heeft van de geschiedenis en complexiteit van Europa en daarom is het onwaarschijnlijk dat ze de gewenste resultaten zal opleveren, vooral omdat de Europese belangen werden opgeofferd op het Amerikaanse altaar . Na het wegsluizen van rijkdom uit EU-landen en het beperken van hun speelruimte, is de taart kleiner geworden en het is niet meer dan normaal dat de strijd om een stuk te bemachtigen heviger zal worden. Je bondgenoten plunderen en kannibaliseren is niet bepaald een slimme zet, het riekt naar wanhoop en is een duidelijk teken dat de VS financieel en militair overbelast is.

De economische en industriële achteruitgang in de EU-landen lijkt nu niet meer te stoppen. Dat kan ook niet anders als je gevangen zit in een gewelddadige en uitbuitende relatie die je de vrijheid ontneemt om je vrienden en zakenpartners te kiezen. Het economische en geopolitieke zwaartepunt is naar het oosten verschoven, de unipolaire wereldorde die in de jaren ’90 ontstond, valt uiteen en voor onze ogen krijgt een nieuwe multipolaire orde vorm. In plaats van het pragmatische pad van Euraziatische integratie te volgen en de wederzijds voordelige economische banden met China en Rusland te versterken, is de EU begonnen aan een zelfmoordmissie voor haar curatoren in Washington in de tot mislukken gedoemde poging om Rusland te verzwakken en China in toom te houden.

Jarenlang mocht de EU profiteren van de door de VS geleide globalisering; het ontwikkelde handelsrelaties en multilaterale samenwerking met buurlanden en de rest van de wereld. In plaats van de opkomst van een nieuwe multipolaire realiteit te accepteren, kozen de VS ervoor om de globalisering om te keren en de wereld in twee blokken te verdelen, waarbij ze de concurrentie creatief frameden als een ideologische confrontatie tussen democratie en autocratie. Handelsprotectionisme nam toe, internationale investeringen werden onderworpen aan verscherpt toezicht op grond van nationale veiligheidsoverwegingen, beperkingen op gegevensstromen namen toe, sancties werden de norm.

Na tot geopolitieke irrelevantie te zijn veroordeeld, wordt er een beroep gedaan op Europese landen om de rekening van de imperiale ambities van de VS te betalen en militaire bijstand te verlenen. In een rapport dat in november werd gepubliceerd door de RAND corporation werd erkend dat de defensiestrategie en het defensiebeleid van de VS insolvent zijn geworden en werd een andere aanpak aanbevolen:

“De taken die de Amerikaanse regering en haar burgers internationaal van hun strijdkrachten en andere elementen van de nationale macht verwachten, overtreffen in grote mate de beschikbare middelen om die taken uit te voeren.

De Verenigde Staten kunnen en mogen niet in hun eentje proberen om de vereiste operationele concepten, houdingen en capaciteiten te ontwikkelen die nodig zijn om deze nieuwe aanpak voor het verslaan van agressie te realiseren. De noodzaak voor deelname van geallieerden en partners gaat over meer dan alleen het genereren van de middelen die nodig zijn voor een geloofwaardige gecombineerde verdediging. Omdat afschrikking over meer gaat dan ruwe militaire kracht, is solidariteit tussen de leidende democratisch geregeerde naties ook vereist in diplomatieke en economische dimensies. En nauwere samenwerking en onderlinge afhankelijkheid op het gebied van defensie zal gunstige overloopeffecten hebben op andere gebieden, waardoor gecoördineerde actie om gemeenschappelijke uitdagingen aan te gaan gemakkelijker wordt.”

Om de stervende hegemoon beter te kunnen bijstaan, wordt de EU verteld dat ze moet uitbreiden en hervormen. Eigenlijk wordt hervorming nog dringender geacht dan uitbreiding omdat de VS vrezen dat het vermogen van de EU om de voorgeschreven taak uit te voeren ondermijnd zou kunnen worden doordat een handjevol landen hun vetorecht uitoefenen. Centraal in het gesprek staat de unanimiteitsregel van de EU, die inhoudt dat elk land het eens moet zijn voordat het blok een beslissing kan nemen over zaken als buitenlands beleid, hulp aan Oekraïne of belastingregels.

Het is geen toeval dat de luidste argumenten voor uitbreiding van de EU en stemming bij meerderheid in plaats van unanimiteit te horen zijn in Atlantische kringen. Washington moet de controle over het buitenlands en veiligheidsbeleid van Europa versterken en daarom heeft het de druk op Frankrijk en Duitsland opgevoerd, evenals op andere Europese staten die zich verzetten tegen het vooruitzicht dat Oekraïne, Moldavië en de staten van de Westelijke Balkan in de toekomst tot de club zullen toetreden.

De kaping van Europa

In het soort EU waar Parijs en Berlijn 30 jaar geleden van droomden, zouden Baltische en Oost-Europese landen goedkope grond en arbeidskrachten leveren, en nieuwe onaangeboorde markten voor hun bedrijven – de ideale Lebensraum voor ambitieuze, ondernemende West-Europeanen. Dit neokoloniale scenario zou worden ondersteund door cultureel imperialisme en vergemakkelijkt door geografische nabijheid.

Maar in de euforie na de Koude Oorlog lette de Frans-Duitse tandem niet op de Stenen Gast: de uitbreiding van de NAVO ging veel sneller dan de uitbreiding van de EU. Ondanks het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en het Warschaupact was de NAVO niet ontbonden, maar had haar missie om “de Russen buiten, de Amerikanen binnen en de Duitsers eronder te houden” een nieuwe impuls gekregen nadat de NAVO staten had verwelkomd waarvan de nieuwe politieke elites precies voor die missie waren klaargestoomd.

Niet alleen zouden de Amerikanen luider dan voorheen de lakens uitdelen, ze konden ook rekenen op meer bondgenoten om precies dat te doen. Toen nieuwe lidstaten toetraden tot de EU, begon hun anti-Russische sentiment ook een onevenredige rol te spelen in het vormgeven van de relaties van de EU met Rusland. In feite werd russofobie actief gecultiveerd in de post-Sovjetstaten om fragiele, en in sommige gevallen totaal kunstmatige, nationale identiteiten overeind te houden en legitimiteit te verlenen aan nieuwe machthebbers.

Om nieuwe en oude leden aan elkaar te lijmen en meer kandidaten aan te trekken, veranderde de EU politieke problemen in technocratische problemen, vertrouwde ze op wettelijke procedures en wees ze financiële middelen toe of trok ze die in om haar ‘visie’ op te leggen, werd ze een ideologische speler en een ‘wereldwijde leraar’ van neoliberale principes, westerse ‘waarden’ en EU-normen. Om haar antidemocratische aard te verbergen en een invasief bureaucratisch apparaat te legitimeren dat volledig losstaat van de bredere samenleving, veranderde de EU in een gigantische PR-machine die middelen onttrok om morele autoriteit uit te stralen en de schijn op te houden.

Bij gebrek aan democratische legitimiteit moest de EU aanzienlijke middelen investeren in het creëren van een schijndemocratie. Omdat ze geen demos had, moest ze er een uitvinden door middel van een ‘beschavingsmissie’ die met missionaire ijver werd ondernomen. Om het nieuwe ‘Europese demos’ te creëren, moesten nationale, culturele en religieuze identiteiten eerst worden afgezwakt (of kunstmatig worden opgeschroefd als ze een anti-Russische functie hadden), stap voor stap, beginnend vanaf de kleuterschool, en vervolgens vervangen door een of andere wakkere ersatz die werd geleverd door organisaties als het WEF en de Open Society Foundations – het social engineering pad naar beschaving!

Men moet in gedachten houden dat de EU geen onafhankelijke geopolitieke speler is, noch een ‘geopolitieke macht’, ongeacht wat Borrell of Von der Leyen beweren. De EU is opgericht om macht weg te nemen bij de lidstaten, hun soevereiniteit uit te hollen, zodat ze nooit een uitdaging zullen vormen voor de Amerikaanse belangen en macht. Het resultaat is dat de EU niet groter is dan de som der delen, het is het geopolitieke equivalent van een zwart gat. Haar institutionele architectuur, een ingewikkeld netwerk van praatgroepen, is zo verbijsterend en geestdodend dat Henry Kissinger, toen hij minister van Buitenlandse Zaken van de VS was, de beroemde opmerking maakte: “Wie moet ik bellen als ik Europa wil bellen?”

De EU is geen internationale organisatie en ook geen natiestaat, maar kan worden beschreven als een kunstmatige supranationale polity. Deze neemt de vorm aan van talloze elkaar doordringende netwerken van sociale, economische, politieke en ideologische verbindingen die op verschillende niveaus en in verschillende stadia supranationale mechanismen, nationale regeringen, regionale overheden, multinationale ondernemingen en belangengroepen met een internationaal bereik omvatten.

Dus als we het over de EU hebben, moeten we niet vergeten dat het gerund wordt als een privéclub voor een groep trans-Atlantische bedrijven en financiële elites. Hun lobby’s en denktanks beheersen de kennis en informatie die de publieke opinie vormen en waar de boegbeelden naar handelen – EU-leiders zijn steevast mislukte politici en middelmatigen wiens politieke carrière werd vergemakkelijkt door dezelfde lobby’s die hen bezitten en hun agenda dicteren.

Terwijl deze trans-Atlantische elites in een wereldwijde strijd verwikkeld zijn om hun macht te behouden en uit te breiden en om hulpbronnen in beslag te nemen en te controleren, van digitale gegevens tot natuurlijke hulpbronnen, vormen ze kartels wanneer hun belangen samenvallen of strijden ze om politieke invloed wanneer hun belangen uiteenlopen. De ‘cultuuroorlogen’ die een rationeel debat in het Westen zo goed als onmogelijk hebben gemaakt, worden vaak aangewakkerd door deze elites omdat ze de middelen hebben om politieke middelen – mensen, stemmen en partijen – te mobiliseren rond bepaalde standpunten over culturele kwesties.

Het Europese integratieproces is een imperialistisch project, zowel in de zin van de relatie van de EU met de rest van de imperialistische keten, maar ook binnen de EU in de ongelijke relaties tussen de verschillende landen.

De tekenen van een diepe crisis van de Europese integratie hebben zich vermenigvuldigd, waarvan Brexit het duidelijkste maar niet het enige voorbeeld is. De groeiende legitimiteitscrisis komt ook tot uiting in de reactie van de kiezers in de EU-landen. In tegenstelling tot de beschuldigingen van ‘populisme’ en ‘nationalisme’ aan het adres van iedereen die kritisch staat tegenover de Europese integratie, is er eerder sprake van angst die wordt veroorzaakt door het gevoel van gebrek aan controle over het eigen leven, ongeloof tegen het ondemocratische institutionele en politieke kader van de EU.

Aangezien de levensstandaard blijft dalen en de beloften van welvaart en sociaal welzijn in de Europese tuin grotendeels niet worden nagekomen, nemen de ontevredenheid en het ongenoegen toe, en niet alleen onder gewone mensen. Sommige nationale elites zijn ook rustelozer geworden omdat ze gestraft worden door de vijandigheid van de EU tegenover Rusland en in toenemende mate China. Het economische groeipotentieel van de EU is uitgeput en de meerderheid van de leden van het blok heeft te kampen met chronische begrotingstekorten en buitensporige staatsschulden.

Maar omdat de VS alle hens aan dek nodig heeft om haar snel tanende hegemonie overeind te houden, heeft de EU haar rol van handhaver van de Amerikaanse regels verdubbeld door de NAVO en de EU te verweven in een architectuur van controle en propaganda – hybride oorlogsvoering is ontketend tegen de Europese bevolking onder het mom van bescherming tegen Russische desinformatie. In een dergelijke context worden meer middelen besteed aan het defensie- en veiligheidsbudget en aan Amerikaanse proxy’s zoals Oekraïne. Hoe je het ook draait of keert, het is duidelijk dat slechts een handjevol bedrijven met goede connecties profiteren van een stijging van de militaire uitgaven en R&D van de lidstaten.

De Covid-19-noodtoestand bood de VS de perfecte gelegenheid om te controleren of alle Europese eenden op een rij stonden. Voor het eerst in haar geschiedenis nam de EU een gezamenlijke aankoopstrategie aan: de gezamenlijke aankoop van vaccins testte niet alleen de cohesie, coördinatie, het vermogen om ‘snel te handelen’ en financiële middelen te mobiliseren, het vormde ook een precedent dat later de gezamenlijke aankoop van wapens voor Oekraïne en het opleggen van sancties aan Rusland vergemakkelijkte. De uitsluiting van Russische en Chinese vaccins liet zien dat de EU erop kon vertrouwen orders op te volgen, zelfs als deze in strijd waren met haar economische belangen – Amerikaanse mRNA-vaccins waren duurder dan het alternatief en vertrouwden op een technologie waarvan de veiligheid nog niet bewezen was. De EU-media en politieke debatten gebruikten de taal van oorlogsvoering door te verwijzen naar een ‘oorlog’ tegen Covid-19, het virus werd ’teruggevochten’, medici en paramedici werden beschreven als ‘frontsoldaten’.

Een cognitieve metafoor van oorlog hielp de perceptie van de realiteit te structureren. De uitzonderingstoestand werd genormaliseerd, wat leidde tot de opschorting van grondwettelijke rechten. De pandemie bood het voorwendsel om de meest verstrekkende psychologische operatie uit te voeren die ooit in vredestijd is geprobeerd: elke openbare uiting van afwijkende mening of niet-naleving van onzinnige regels werd hardhandig onderdrukt, media en sociale media werden bewapend om het publiek te hersenspoelen en te censureren, de capaciteit van het nieuwe leger van ‘factcheckers’ van de EU werd opgevoerd en de reikwijdte van digitale surveillance werd uitgebreid.

Lockdowns leidden tot enorme economische verliezen (en winsten voor een handvol voornamelijk Amerikaanse tech- en farmaceutische bedrijven), maar ook tot een paradigmaverschuiving in het fiscale, monetaire en investeringsbeleid van de EU, met name door de aanpassing van de staatssteun om lidstaten in staat te stellen hun economieën te ondersteunen door middel van meer directe interventie. Het betekende een breuk met het bezuinigingsbeleid dat werd aangenomen na de financiële crisis van 2008. Naarmate staten meer schulden kregen, moesten ze nog meer soevereiniteit afstaan aan de EU: de ontwikkelingsstrategieën en -doelen van lidstaten moesten in overeenstemming worden gebracht met prioriteiten die door de EU waren vastgesteld en voornamelijk ten goede kwamen aan de VS. De schuldenval werd gepresenteerd als een herstelplan met hoog klinkende namen zoals Next Generation EU (NGEU) – €360 miljard aan leningen en €390 miljard aan subsidies.

Zoals ze zeggen: laat een crisis nooit verloren gaan. Een noodsituatie creëert een gevoel van urgentie en de noodzaak om snel te handelen, waardoor het vermogen om goed na te denken sterk afneemt. Deze aanpak maakte de weg vrij voor het accepteren van nog grotere verliezen later, toen de EU sancties aan Rusland oplegde die uitdraaiden op een boemerang. Elke aarzeling om Russisch gas op te geven, werd prompt ondervangen door zijn Amerikaanse ‘partner’ door de sabotage van de Nord Stream pijpleidingen.

Eurocraten die graag geliefd zijn, vooral de pay-to-play manifestatie van liefde, worden nu aan een kortere leiband gehouden. Er zijn naar schatting zo’n 30.000 geregistreerde lobbyisten in Brussel en zij verspreiden al tientallen jaren liefde. Maar recentelijk hebben alleen lobbyisten die door de VS zijn gescreend vrij spel gekregen. Het lijkt erop dat de arrestaties die volgden op de Qatargate een waarschuwing waren voor eurocraten: het aannemen van steekpenningen van bepaalde buitenlandse actoren zoals Qatar wordt niet langer getolereerd. Trans-Atlantische belangen moeten altijd op de eerste plaats komen.

Uitbreiding van de EU – cui prodest?

Hoewel uitbreiding in de officiële documenten van de EU is verankerd als een geostrategische noodzaak, staat de EU nu voor veel grotere uitdagingen dan in de jaren na de Koude Oorlog. In het begin van de jaren ’90 bespraken de Europese leiders of ze de Unie moesten uitbreiden door Oostbloklanden op te nemen, of dat ze de integratie moesten verdiepen. Ze probeerden beide en het resultaat is een onhoudbare puinhoop volgens alle sociaaleconomische indicatoren, zelfs voordat je de torenhoge kosten van steun aan Oekraïne, het verlies van betaalbare energiebronnen uit Rusland en boemerangsancties meerekent.

Denktanks, eurocraten en de media hebben onlangs hun inspanningen opgevoerd om eerdere voorbeelden van EU-uitbreiding als een succes te bestempelen en toekomstige uitbreiding als een kans, maar buiten hun echokamers groeit de scepsis en is uitbreidingsmoeheid ingetreden.

Als er al over uitbreiding wordt gesproken, dan is dat omdat praten goedkoop is. Vraag maar aan Noord-Macedonië, een land dat in 2005 de status van kandidaat-lidstaat kreeg en nog steeds op de wachtlijst staat. De aanvraag van Oekraïne en Moldavië werd in 2022 inderhaast aanvaard om hen een wortel voor te houden, terwijl ze heel goed wisten dat geen van beide landen voldoet aan de criteria om lid te worden van de unie. Bovendien is het nog altijd beter voor de EU om hen aan het lijntje te houden en de deal nooit te bezegelen. Negen landen hebben formeel dezelfde belofte gekregen en je kunt de toetreding van Oekraïne en Moldavië niet versnellen zonder wrevel te veroorzaken.

Maar omdat Washington vreest dat ‘politiek en economisch kwetsbare landen’ hun geduld met de EU zullen verliezen en aantrekkelijkere partners zullen vinden om hun ontwikkeling te ondersteunen, namelijk China en Rusland, moet de EU beloften blijven doen en, wat nog crucialer is, politieke elites in buurlanden financieel steunen om hun macht en clientèle te versterken. De VS rekenen er ook op dat de EU de oorlogsinspanningen van Oekraïne en de wederopbouw van wat er overblijft van dit mislukte land na afloop van het militaire conflict zal financieren. Laat de Europese belastingbetaler de rekening maar betalen: de steun van de EU aan het regime in Kiev is nu opgelopen tot 85 miljard euro en Von der Leyen heeft beloofd dat er nog meer komt. De Europese Commissie heeft voor de jaren 2024 tot 2027 een extra bedrag van 50 miljard euro voorgesteld voor de ‘Oekraïne-faciliteit’. In 2022 had het Europees Parlement 150 miljoen euro goedgekeurd om de marionettenregering van Moldavië overeind te houden.

Omdat de EU niet kan uitbreiden zonder te imploderen, hebben Frankrijk en Duitsland 12 experts uitgenodigd om een werkgroep te vormen over de institutionele hervormingen van de EU. Ze kwamen met een aantal voorstellen voor een constructie met verschillende snelheden, waardoor sommige lidstaten op bepaalde gebieden dieper kunnen integreren en andere hen niet kunnen tegenhouden. Het rapport stelt voor om de vereisten voor unanieme stemming af te schaffen, ook al betekent het schrappen van veto’s dat verschillende niveaus van betrokkenheid geaccepteerd moeten worden. Het voorziet in vier lagen van lidmaatschap, waarvan de laatste twee helemaal buiten de EU vallen. Deze ‘concentrische cirkels’ zouden een binnenste cirkel omvatten waarvan de leden nog nauwere banden zouden kunnen hebben dan die welke de bestaande EU binden; de EU zelf; geassocieerd lidmaatschap (alleen interne markt); en het lossere, minder veeleisende niveau van de nieuwe Europese Politieke Gemeenschap.

Het belangrijkste ‘voordeel’ voor het Collectieve Westen is dat alle landen van dit ‘Europa’ afgesneden zullen zijn van Rusland en Wit-Rusland, maar het is niet duidelijk wat de voordelen zijn voor de landen in de buitenste laag, gezien het feit dat ze beperkte of geen toegang zullen hebben tot de interne markt, maar dat er van hen verwacht wordt dat ze een deel van hun eigen nationale soevereiniteit opgeven ten gunste van Brussel, waardoor ze autonomie en manoeuvreerruimte verliezen in een multipolaire wereld.

Afgelopen oktober kwam de Europese Politieke Gemeenschap – een praatclub waar leiders van EU-landen, EU-kandidaten, Zwitserland, Noorwegen, het VK en zelfs Armenië en Azerbeidzjan deel van uitmaken – bijeen in Granada om een mogelijke uitbreiding van het blok te bespreken. De bijeenkomst was bedoeld om de vastberadenheid te versterken, maar in plaats daarvan werden de bedenkingen van degenen die nooit warm zijn gelopen voor het idee om de EU uit te breiden ten koste van de huidige leden, alleen maar groter. Sommige leden hebben het al uitgerekend en beseften dat als de voorgestelde EU-uitbreiding doorgaat, ze meer zullen moeten betalen voor en minder zullen ontvangen uit de EU-begroting: netto-ontvangers worden nettobetalers. Het is begrijpelijk dat ze niet al te enthousiast zijn over het vooruitzicht.

Terwijl de toegenomen integratie van de EU en de NAVO en de uitbreiding naar het oosten nieuwe machtige lobby’s en een nieuwe klasse van ultra-atlantische eurocraten creëerden, verloren de EU-lidstaten elke schijn van strategische autonomie en dus elke kans om hun economische en geopolitieke belangen te beschermen of te bevorderen. Aanvankelijk was het de arbeidersklasse van Zuid- en West-Europese landen die de dupe werd van de EU-uitbreiding, maar daarna begon ook de middenklasse de kneep te voelen. Op dit moment is het BBP per hoofd van de bevolking van Italië gedaald tot het niveau van Mississippi, de armste staat van de VS; dat van Frankrijk is iets beter, het ligt ergens tussen dat van Idaho en Arkansas, terwijl dat van Duitsland, de motor van de Europese economie, gelijk is aan dat van Oklahoma. Niet bepaald een succesverhaal.

Hoewel de EU-sceptici in deze landen talrijker en luidruchtiger zijn geworden, is hun politieke invloed beperkt. Hun tegenstanders vertegenwoordigen de belangen van een nieuwe politieke en economische elite die is ontstaan door zowel de materiële als symbolische medeoprichting van het administratieve en bureaucratische apparaat van de EU. Deze elite kan, door het toewijzen en uitbetalen van fondsen, naleving afdwingen of de loyaliteit van politici belonen. Door de touwtjes in handen te hebben, kan ze in elk EU-land als koning optreden.

Het spreekt voor zich dat deze elite de habitus en neoliberale ideologie deelt van transnationale elites die meer thuis zijn in Londen en New York dan in Brussel. Het zou naïef zijn om te verwachten dat zij de Europese belangen verdedigt. In feite doet ze dat niet. De landen van de eurozone, die 15 jaar geleden een BBP hadden van iets meer dan dertien biljoen euro, hebben dit nu met twee biljoen biljoen verhoogd, terwijl de VS hun BBP bijna hebben verdubbeld (van 13,8 naar 26,9 biljoen euro) ondanks hun kleinere bevolking. Volgens de Financial Times is de economie van de Europese Unie, uitgedrukt in dollars, nu 65% van die van de Verenigde Staten. Dat is een daling ten opzichte van de 91% in 2013. Het Amerikaanse BBP per hoofd van de bevolking is meer dan twee keer zo hoog als dat van Europa en de kloof blijft groeien. Briljant werk!

Als EU-leiders routinematig worden gepasseerd ten gunste van nationale leiders in internationale onderhandelingen, dan is dat omdat de EU voldoet aan de definitie van een papieren tijger. De eensgezindheid over de proxyoorlog in Oekraïne kan niet lang worden volgehouden en de belangrijkste Amerikaanse en Europese architecten zullen over een jaar niet meer in functie zijn. De politieke structuur van Europa verzet zich tegen een proactief buitenlands en defensiebeleid. Dus wanneer Borrell raaskalt over de noodzaak voor Europa om van een soft power naar een hard power te gaan, vergeet hij gemakshalve dat de EU geen statelijke speler is. Ze heeft een aantal kenmerken van een staat – rechtspersoonlijkheid, een aantal exclusieve bevoegdheden, een diplomatieke dienst en sommige EU-landen hebben een gemeenschappelijke munt – maar uiteindelijk is ze een hybride en als zodanig niet uitgerust om een 19e-eeuws ‘groot spel’ van machtspolitiek te spelen. En om eerlijk te zijn, zal ze daar de komende jaren ook niet voor uitgerust zijn. Een ‘geopolitieke EU’ blijft weinig meer dan een troostende fantasie gebaseerd op haar aantrekkingskracht – de rij om lid te worden.

Copyright © 2023 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

EUROPESE UNIE DOSSIER

Ongelooflijk: EU-ambtenaren trakteren zichzelf nu op 8,5% meer loon!

Volg Frontnieuws op Telegram

Lees meer over: